Johnson 2006 figuur 1, herhaling
Die buitengroep bestaat uit allerlei onbekende beesten. Waarom geen bekend beest, als hond, wolf, marter, otter of beer genomen?
‘Bekend’? Bekend voor Europeanen, en ook Amerikanen, dwz VS bewoners. Europeanen zijn groot geworden met een arme fauna: meestal weten ze dat niet. Er is nog zoveel meer. Dat zoveel meer aan beesten is in de figuur hierboven gebruikt als de buitengroep – omdat ze allemaal dichter bij de katten staan dan de honden doen.
De orde Roofdieren, Carnivora, wordt gesplitst in twee grote groepen, de Hondvormigen Caniformia en de Katvormigen, de Feliformia. De splitsing is om te beginnen op morfologische gronden gebeurd, maar de twee groepen komen perfect uit een vergelijking van moleculaire sequenties van allerlei DNA.
overzichts figuur hondvormigen en katvormigen
In Nederland komt van de Katvormigen alleen de Huiskat voor, in Europa de Huiskat, de Wilde Kat en de Lynx. Alle Nederlandse wilde roofdieren behoren tot de Hondvormigen. Katvormigen zijn tropische beesten, uit Aziatisch of Afrikaans regenwoud of uit de steppes – geen beesten die wij gewend zijn. Wie in Nederland heeft enig idee van genetkatten of civetkatten? OK: stokstaartjes – die zijn op de TV, in de soap Meerkat Manor (op Animal Planet).
Stokstaartje
Alle beesten in de buitengroep in de eerste figuur zijn Katvormigen. De onderorde Feliformia bestaat volgens het zoogdierboek van Eisenberg uit 1981 uit de familie Katten, Felidae, de familie Hyaena’s, Hyaenidae, en in ieder geval één en misschien wel drie families: de wijde groepViverridae, of de nauwe Viverridae, met de Herpestidae en de Cryptoproctidae. De Herpestidae zijn dan de mangoesten, de familie Cryptoproctidae heeft één soort, de Fretkat of Fossa van Madagascar. De rest van de civetten en genetten zitten nog steeds in de Viverridae. Heel impopulaire beesten: bijna Wiki-loos:
civetkattenclub
Als er in 1981 zelfs over de familie-indeling geaarzeld werd is het duidelijk dat het om een club beesten gaat waarbij veel onduidelijk is. Moleculair onderzoek en sorteren op grond van DNA sequenties bracht veel duidelijkheid. Bij stukjes en beetjes, dus niet alle soorten tegelijk maar per handzame club soorten, is het DNA in kaart gebracht en gesorteerd.
Gaubert en Veron publiceerden in 2003 een artikel over de hoofdindeling van de Katvormigen. Ze richtten zich op soorten waar het raadsel zich leek te concentreren: de pardelroller of Afrikaanse palm civet Nandinia binotata, de Afrikaanse linsang Poiana richardsonii, de twee Aziatische linsangs, de gestreepte linsang Prionodon linsang en de gevlekte linsang Prionodon pardicolor:
Afrikaanse linsang
gevlekte linsang
gestreepte linsang
Gaubert en Veron gebruikten DNA uit de celkern voor een sortering van een aantal Katvormige beesten, met vijf Hondvormigen als buitengroep. Hun resultaten staan in de volgende figuur, ongelukkig genoeg met alleen officiële Latijnse namen. Hierbij een lijstje met de beesten en hun achtergrond:
Prionodon pardicolor, gevlekte Aziatische linsang
Felis, huiskat en Europese wilde kat
Panthera,leeuw en tijger
Crocuta crocuta, gevlekte hyena
Cryptoprocta ferox, fretkat of fossa, van Madagascar
Herpestes ichneumon, ichneumon, Egyptische mangoest
Paguma larvata, witsnorpalmroller
Paradoxurus hermaphrodius, loewak
Civectitis civetta, Afrikaanse civetkat
Viverricula indica, kleine indische civet
Viverra, geslacht civetkatten
Poiana richardsonii, Afrikaanse linsang
Genetta, geslacht genetkatten
Pijl boven: Prionodon en katten
Pijl beneden: Poiana en genetkatten
De twee linsangs, de Afrikaanse en de Aziatische, zijn beide bewoners van dicht tropisch regenwoud. Er lijkt van beide weinig bekend. Ze lijken redelijk veel op elkaar, zeker op het eerste gezicht. Deze twee, en de Afrikaanse palm civet, zorgden min of meer voor een verrassing.
De Afrikaanse palm civet Nandinia binotata bleek naast alle andere beesten van de Katvormigen te staan. In de fylogenetische boom is de eerste splitsing Nandina binotata tegen alle andere soorten; Nandinia binotata is daarmee de zustergroep van de overige Feliformia. Als gevolg daarvan heeft Nandinia nu een eigen familie gekregen, de Nandiniidae.
De Aziatische linsang Prionodon pardicolor blijkt de zustergroep van alle katachtigen samen – net als in de figuur van de katachtigen hier helemaal bovenaan. De twee soorten Aziatische linsang hebben nu hun eigen familie, de Prionodontidae. Binnen de Katvormigen zijn de Aziatische linsangs het meest verwant met de katten.
Prionodon pardicolor
De Afrikaanse linsang Poianan richardsonii is de zustergroep van de genetkatten.
Afrikaanse linsang
De Afrikaanse palm civet en de linsangs laten zien hoeveel diversiteit en verschil in afstamming een onduidelijke morfologische groep als de civetkatten kan verbergen. Binnen de Katvormigen zijn er nu diepe lijnen met weinig soorten, als de Afrikaanse palm civet, de Aziatische linsangs en ook de hyaena’s. En heldere groepen met veel soorten, als de Katten en de Genetkatten.
Gaubert en Veron vertellen dat de gestreepte Aziatische linsang het eerst beschreven is, van Java, in 1821, door Horsfield. Horsfield vatte de linsang als een beest dichtbij de katten op – en tot de moleculaire gegevens kwamen had niemand dat overgenomen.
******************************************
J.F. Eisenberg, 1981. The mammalian radiations. The Athlone Press, London.
P. Gaubert & G. Vernon, 2003. Exhaustive sample set among Viverridae reveals the sister-group of felids: the linsangs as a case of extreme morphological convergence within Feliformia. Proceedings of the Royal Society of London B 270: 2523-2530.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten