woensdag 31 januari 2018

Een schitterende glinsterende dino

Nog onbekende dinosauriërs worden bijna dagelijks gevonden. Laat ik niet overdrijven, wekelijks: het is 31 januari 2018 als ik dit schrijf, en  voor 2018 staan er zeven nieuwe soorten op de lijst; in 2017 zijn er 43 nieuwe dinosauriërsoorten gevonden.  Het jaar 2017 had een goede oogst aan bijzondere dino's, en 2018 begint met een klapper:

Figuur 1. Reconstructie van de bijna-vogeldino Caihong juji (Credit: Velizar Simeonovski, The Field Museum)
Weerschijnkleuren, veren, tandjes, alles gedocumenteerd in een fossiel beest van 161 miljoen jaar geleden. Het beest is Caihong juji genoemd: caihong betekent regenboog in het chinees, ju betekent groot en ji betekent richel. 'Regenboog' is naar de weerschijn in de veren, en 'grote richel' naar een botuitsteeksel bovenvoor zijn oog. Niet zo'n erg grote richel trouwens, een kammetje, het uitsteekseltje is maar een klein bobbeltje bovenop zijn bek in de reconstructie.
Het fossiel is gevonden in een splijtvlak van de steen, dus beide zijden van het splijtvlak laten een deel van het fossiel zien:

Figuur 2. Fossiel van Caihong juji . De kop is middenboven, de staart aan de buitenkanten. De veren zijn duidelijk te zien.

Figuur 3. Tekening van het fossiel van Caihong juji, zie rechter foto van figuur 2.
Caihong heeft duidelijk veren over zijn hele lijf, met schacht, baarden en baardjes. Caihong heeft geen echte slagpennen aan de voorpoten of achterpoten: de lange veren aan de voor- en achterpoten zijn symmetrisch en de schacht is niet erg stijf. Er zijn asymmetrische veren aan de staart, asymmetrischer bij de basis van de staart dan op het einde.
De veren zijn in detail bewaard gebleven. Het moeten zijïge veren, vrij slap, geweest zijn.

Figuur 4 voorpootveer

Figuur 5 Achterpootveer

Figuur 6 Detail van een veer: baarden en baardjes (pijlen)
De veren zijn zo goed bewaard dat ze met de electronenmicroscoop onderzocht konden worden. In een deel van de bewaarde veren zitten zogenaamde melanosomen. Dat zijn kleine ronde of ovale lichaampjes in de cellen waar zwart pigment in zit. Uit de vorm van de melanosomen en uit hoe ze opeengepakt zitten kan afgeleid worden wat de kleur van de veer geweest moet zijn, en of er weerschijn was of niet.
De pakking en grootte van de melanosomen is vergeleken met de pakking en grootte van de melanosomen bij levende vogels. Dat laat zien dat Cailong weerschijn in verschillende kleuren had over zijn zwarte verenpak.  'Zijn', vermoedelijk. Naar analogie van de huidige vogels doen vooral de mannetjes aan de schitterende kleuren.

Figuur 7 Melanosomen bij Caihong (boven) en bij twee kolibries, Calypte anna en Coeligena phalerata. De kolibrie Calypte anna heeft een roodpaarse weerschijn, Coeligena phalerata heeft blauwgroene weerschijn.
*****************
Hu et al., 2018. A bony-crested Jurassic dinosaur with evidence of iridescent plumage highlights complexity in early paravian evolution. Nature Communications 9, Article number: 217 (2018) doi:10.1038/s41467-017-02515-y                                                                                                                                                               https://www.nature.com/articles/s41467-017-02515-y
 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten